 فوشيا با نام علمي Fuchia hybrida به خانواده Onagraceae تعلق دارد. زادگاه اصلي آن آمريكاي جنوبي، مركزي و نيوزلند است.گلهاي زيباي اين گياه به شكل آويز هستند و در مناطق معتدله در طي تابستان و پاييز و در مناطق گرمسيري تمامي مدت سال شكوفا ميشوند.رنگهاي گل متنوع است و به رنگهاي سفيد، قرمز تيره، آبي، ارغواني، نارنجي، سفيد مايل به زرد وجود دارند.
آبياري: در طي فصل رشد اين گياه به آب كافي نياز دارند و بستر آن نبايد خشك شود. همچنين خاك نبايد حالتي خيس و غرقابي بيابد. بنابراين حجم آب بستگي به گرما و دماي هوا دارد. هر قدر هوا گرمتر باشد در مدت زمان كوتاهتري بايد به گياه آب داد تا رطوبت خاك حفظ شود. همچنين در روزهاي گرم غبارپاشي به حفظ رطوبت و پايين آوردن دما كمك ميكند. غبارپاشي را زير نور مستقيم آفتاب انجام ندهيد. تشنگي موجب ريزش برگهاي سبز و گلهاي اين گياه ميشود. از آبياري بيش از اندازه و خيس ماندن بستر گلدان جلوگيري كنيد زيرا موجب زرد شدن برگها، ريزش برگها و در نهايت پوسيدگي ريشه گياه و از بين رفتن آن مي شود. آبياري اين گياه در طي استراحت زمستانه آن نبايد فراموش شود. در اين مدت گياه را هر دو هفته يكبار آبياري كنيد.
دما: اين گياه به دماي متوسط نياز دارد . اگر دماي محيط در تابستان به بيش از 26 درجه سانتيگراد برسد، گلدان اين گياه را به مكاني سردتر منتقل كنيد. در دماي بيش از 26- 25 درجه سانتيگراد احتمال كاهش گلدهي اين گياه وجود دارد. نمونهها و ارقام مختلف گياه فوشيا عكسالعمل متفاوتي در برابر سرما از خود نشان ميدهند . از نمونههايي كه حتي تا 12- درجه سانتيگراد تا نمونه هايي كه تحمل دماي زير 10+ را نيز ندارند در بين اين گياه وجود دارد. معمولا نمونههايي كه تحمل سرما را دارند در فضاي آزاد كاشته و به شكل بوته پرورش مييابند. با فرا رسيدن فصل سرما اين گياه بايد استراحت زمستانه خود را سپري كند. ابتدا بايد شاخه هاي آن هرس شود و سپس در مكاني كم نور و سرد كه در حدود 10 درجه سانتيگراد دما دارد نگهداري شود .
از ريشههاي گياه در برابر گرماي هوا بخصوص در ظهرهاي بسيار گرم تابستان و زماني كه نور آفتاب مستقيما به گياه ميتابد محافظت كنيد. گرم شدن محيط رشد ريشهها منجر به ضعف آنان و در نتيجه ضعف گياه ميشود. به همين دليل تا جاييكه امكان دارد براي اين گياه از گلدانهاي پلاستيكي بخصوص به رنگ سياه استفاده نكنيد. اين گلدانها بسيار سريع گرم ميشوند و در نتيجه دماي بستر كاشت را بالا مي برند. حتي برخي از پرورش دهندگان در روزهاي گرم و داغ تابستان، بر روي سطح خاك گياهاني كه در معرض نور مستقيم آفتاب هستند ، هر چند وقت يكبار قطعات كوچك يخ ميگذارند تا به كاهش دماي محيط ريشه كمك شود.
نور: فوشيا به مكاني روشن و پر از نور نياز دارد. نور مستقيم آفتاب را هم دوست دارد اما به شرط آنكه هوا خنك باشد. نور شديد آفتاب در ظهر تابستان موجب بالا رفتن دماي گياه بخصوص ريشه آن ميشود و بايد ريشه اين گياه را از اين دما محافظت نمود. نور كم محيط باعث دراز و باريك شدن ساقهها و افزايش فاصله برگها بر روي ساقه و ريزش برگها و گلهاي آن ميشود.
خاك: خاك اين گياه بايد از زهكش خوبي برخوردار باشد. بنابراين زماني كه قصد كاشتن و نگهداري اين گياه را در گلدان داريد از دو مسئله مطمئن شويد: سبكي مخلوط خاك مورد استفاده و مناسب بودن منافذ موجود در زير گلدان.مخلوط مساوي از پيت ماس، ورميكولايت، خاك معمولي و مرغوب و شن، محيط مناسبي را براي ريشههاي اين گياه ميسازد. گياه فوشيا به مواد غذايي مناسب و كافي احتياج دارد تا بهترين گلدهي را داشته باشد. ميتوان در طي فصل رشد از كودهاي مايع و محلول مخصوص گياهان زينتي براي اين گياه استفاده كرد. اگر بيش از اندازه كود استفاده كنيم گياه رشد رويشي فراواني خواهد كرد و گل نخواهد داد. بنابراين كود را به ميزان لازم استفاده كنيد. همچنين قبل از كود دادن از مرطوب بودن بستر كاشت اطمينان حاصل كنيد. يعني اگر بستر خشك است فكر نكنيد كه با دادن كود مايع هم گياه را آبياري ميكنيد و هم به آن غذا ميدهيد. اين كار شايد باعث سوختن ريشهها شود. همچنين از اواخر تابستان و در طي پاييز و زمستان اين گياه را كود ندهيد.
تكثير:فوشيا را ميتوان با استفاده از قلمه ساقه تكثير كرد.بهتر است كه براي تهيه قلمه ها از چاقو يا قيچي تيز استفاده شود زيرا برش تميز موجب توسعه سريعتر ريشه ها خواهد شد.براي بستر كاشت قلمه ها ميتوان از مخلوط 50٪ پرلايت+50٪ كوكوپيت استفاده كرد. قلمه فوشيا در آب هم ريشه ميدهد اما ريشه اين گياهان بسيار شكننده و آسيب پذير هستند و گياه در آينده رشد ضعيفي خواهد داشت. قلمه را بهتر است زماني تهيه كرد كه گياه در حال گلدهي نباشد. زيرا قلمه هايي كه از ساقه هاي گلدار تهيه ميشوند مدت زمان طولاني تري احتياج دارند تا ريشه بدهند و حتي بعد از ريشه دهي رشد رويشي چنداني نخواهند داشت و تمايل به تشكيل گل دارند و گياه حاصل از اين نوع قلمه ها ممكن است ضعيف رشد كند. همچنين قلمه هايي كه در اواسط سال گرفته مي شوند ممكن است كمي بافت چوبي پيدا كرده باشند و سخت تر ريشه بدهند. بنابراين در اوايل پاييز الي اواخر بهار زمان مناسبي براي تهيه قلمه است. البته در طي پاييز و زمستان اگرچه گياه گل توليد نمي كند يا ميزان آن كم است اما رشد رويشي نيز كم است چون گياه تقريبا در ركود نسبي به سر ميبرد. بنابراين ممكن است مجبور باشيم قلمه ها را از نوك ساقه تهيه كنيم كه طول بسيار كوتاهي خواهند داشت. طول مناسب قلمه فوشيا 10 - 15 سانتيمتر است. قلمه كوتاه تر را نيز ميتوان استفاده كرد و ريشه دهي خوبي هم خواهد داشت اما مشكل اينجا است كه هر مقدار قلمه از قسمتهاي نزديك به انتهاي ساقه تهيه شود و كوچكتر باشد و بخصوص در فصل زمستان نيز تهيه شوند، امكانات بيشتري از لحاظ مرطوب و گرم نگه داشتن محيط لازم است و قلمه هاي كوچك مناسب نگهداري در محيطي همانند گلخانه است. دوم اينكه قلمه هر مقدار كوچكتر باشد گياه حاصل از آن در ماه هاي اوليه رشد نيز كوتاه تر و كوچك تر خواهد بود. قلمه فوشيا اگر در محيطي مرطوب نگهداشته شود حتي در حدود سه هفته بدون توليد ريشه ميتواند به زندگي ادامه دهد. هنگام تهيه قلمه برش را از زير ناحيه گره (ناحيه اي كه برگها به ساقه اتصال دارند) بزنيد. سپس برگهاي موجود در گره پايين را حذف كنيد. باقي گذاشتن اين برگها و فرو رفتن آنها در بستر كاشت نه تنها كمكي به ريشه زايي قلمه نميكند بلكه ممكن است موجب شيوع بيماريهاي قارچي شود. مرطوب نگهداشتن بستر كاشت و همچنين هواي اطراف قلمه ها مهم است. قلمه هاي فوشيا معمولا ظرف 6 هفته ريشه تشكيل ميدهند و رشد جديد از خود نشان ميدهند و ميتوان آنها را به گلدانهايي مستقل منتقل كرد.
روش ديگر تكثير اين گياه با استفاده از بذر است. بايد گذاشت تا گلها بر روي گياه باقي مانده و پژمرده شوند. در پايه گل ميوه هايي كه ارغواني تيره و گاهي مشكي رنگ هستند شكل ميگيرند. ميوه ها را تا زماني كه پوستي صاف و تازه دارند بايد جدا كرد زيرا با چروكيده شدن پوسته ، جدا كردن بذرها و جوانه زني آنان با سختي انجام مي گيرد. ميوه را مي توان با نوك ظريف يك چاقو شكافت و بذرها را بيون آورد. در اطراف بذرها ممكن است باقي مانده گوشت ميوه بر جاي مانده باشد كه ميتوان با كمك جريان آب ولرم اين باقيمانده را نيز تميز كرد. در واقع هر قدر كه بذرها را تميز تر كنيم جوانه زني آنان با راحتي بيشتري انجام مي گيرد. سپس بذرها را بر روي پارچه اي قرار مي دهيم تا رطوبت اضافي آنان گرفته شود. معمولا بذرهايي كه توانايي جوانه زني دارند گرد و مدور هستند و آنهايي كه يا جوانه نمي زنند و گياهان ضعيفي توليد مي كنند مسطح مي باشند. بهتر است كه بذرها را بلافاصله بكاريد و يا آنان را حداكثر براي 3-2 هفته در مكاني سرد و تاريك نگهداريد و بعد بكاريد. هر مقدار طول مدت نگهداري بذرها بيشتر شود احتمال جوانه زني آنان نيز كمتر مي شود زيرا بذرهاي فوشيا از انبارداري خوبي برخوردار نيست. بذرها را مي توان در مخلوطي سبك به شكل سطحي كاشت كرد. مخلوط كاشت بايد مرطوب نگهداشته شود و دماي 23-21 درجه سانتيگراد براي جوانه زني بذرها كافي است. حفظ رطوبت هوا نيز مهم است كه مي توان يك پلاستيك شفاف را بر روي سطح محل كاشت بذرها قرار داد تا رطوبت را بيش از پيش حفظ كرد.البته نبايد پلاستيك با سطح بستر كاشت در تماس باشد. زمان جوانه زني بذرها در انواع مختلف فوشيا بسيار متغير است. برخي از آنان در طي دو هفته و برخي در طي چهار ماه جوانه مي زنند. برخي از پرورش دهندگان ترجيح مي دهند در طي روز محل كاشت بذرها را با چند لايه روزنامه بپوشانند تا نور را بسيار ملايم تر كنند. با جوانه زني بذرها مي توان اين پوشش ها را برداشت تا گياهان جوان روزانه از 8-6 ساعت نور (البته نور غير مستقيم) استفاده كنند. زماني كه نهالهاي جوان 10-7 سانتيمتر رشد كردند ميتوان آنان را به مكان جديد منتقل كرد.
آفات و بيماري: برخي آفات گياه فوشيا بخصوص در ناحيه اتصال برگ به ساقه فعاليت ميكنند بنابراين در طي فصل رشد اين ناحيه را هر چند وقت يكبار بررسي كنيد. فعاليت شته موجب چروكيده شدن برگها بخصوص برگهاي جوان و چسبناك شدن آنان ميشود. كنه تارعنكبوتي موجب ظهور نواحي برنز يا قرمز رنگ بر روي برگها و بستن تار عنكبوت در سطح ريزين برگها و در نهايت ريزش برگها ميشود. هواي خشك به شيوع اين آفت كمك ميكند. تريپس آفت ديگر اين گياه است كه به ساقههاي جوان و غنچههاي گل آسيب وارد ميكند. گرمي هوا و يا آبياري اندك گياه و خشكي كشيدن آن شرايط را براي فعاليت بيشتر تريپس آماده ميكند. مگس سفيد در زير برگهاي اين گياه مشاهده ميشود كه در زير برگها تخمهاي سفيد رنگي ميگذارد و موجب چسبناك شدن برگها ميشود. بوترتيس بيماري قارچي است كه موجب پژمردن و پوسيدن گياه بخصوص گياهان جوان ميشود. زهكش نامساعد محيط و تهويه نامناسب آن اين بيماري را تشديد مي كند. بيماري سفيدك پودري نيز بيماري قارچي است كه در اثر آن بر روي برگها و ساقههاي گياه غشا نازكي از پودري سفيد رنگ ايجاد ميشود. تهويه نامناسب ميحط گياه و سرد و مرطوب بودن آن از عوامل تشديد كننده اين بيماري است. زنگ از جمله ديگر بيماريهاي قارچي است كه موجب ظهور نقاط ريز قرمز رنگ بخصوص در سطح زير برگها مي شود. شرايط تهويه بد محيط و رطوبت بالاي ميحط از جمله عوامل شيوع اين بيماري است.
زمستان گذراني : يكي از مسائلي كه افراد با اين گياه دارند مسئله استراحت زمستانه اين گياه است. زيرا در اخر تابستان گلهاي اين گياه ديگر تشكيل نميشوند و برگهاي آن خواهند ريخت . افراد با مشاهده اين حالت از پرورش اين گياه دلسرد شده و حتي ممكن است گلدان محتوي آن را دور بياندازند. اما اين گياه هنوز زنده است و با انجام عمل هرس و سپري كردن استراحت زمستانه خود ميتواند سال بعد نيز به رشد و گلدهي خود ادامه دهد.
در گياهان فوشيا با فرارسيدن پاييز و ريزش برگهاي گياه بايد به تدريج از آبياري اين گياه كاسته شود و تا زماني كه حداكثر برگها ريختند آبياري نيز به حداقل ميزان خود برسد. زماني كه رطوبت خاك گلدان به حداقل خود رسيد (و در اين زمان گياه برگ چنداني نيز ندارد) موقع هرس شاخهها است . 80-70٪ طول شاخهها را قطع كنيد و سپس برگهاي موجود بر روي شاخههاي باقيمانده گياه را حذف كنيد. گلدان محتوي گياه در مكاني سرد با دماي 10-7 درجه سانتيگراد و كم نور بدور از وزش بادهاي سرد قرار داده شود تا گياه به استراحت زمستاني رود و در طي زمستان رشد نكند. البته در طي زمستان بايد مراقبت عدم خشك شدن كامل خاك گلدان نيز بود. چون ريشههاي اين گياه زنده هستند و نبايد در محيطي كاملا خشك به سر ببرند در غير اينصورت از بين خواهند رفت. بنابراين هر دو هفته يكبار مقدار كمي آب به خاك گلدان بدهيد تا رطوبت آن به ميزان اندك حفظ شود.
بعد از سپري شدن زمستان چه كنيم؟
از آنجاييكه گياه در طي زمستان گذراني تمامي برگهاي خود را از دست داده و مدتي در مكاني كم نور و سرد نگهداري شده همانند گياهي به نظر مي رسد كه خشكيده است. امتحاني ساده وجود دارد كه ميتوان فهميد گياه زنده است يا خير؟ با ناخن انگشت خود مساحت بسيار كوچكي از پوست يكي از ساقههاي گياه را خراش دهيد. ناحيهاي كه نمايان ميشود اگر سبز رنگ باشد نشانه زنده بودن گياه است . معمولا از ماه فروردين علائم شروع فعاليت گياهان فوشيا به چشم ميخورد اما اگر به درستي عمل نكنيم ممكن است گياهان فوشيا در همين ماه از بين بروند. بايد مراقب بود كه آبياري مجدد اين گياه را از چه زماني شروع كرد تا رشد جديد گياه نيز تحريك شود. حجم آب بايد به تدريج افزوده شود و استفاده از حجم زياد آب و خيس و غرقاب كردن بستر گلدان ميتواند منجر به مرگ اين گياه گردد. در اواخر اسفند و ماه فروردين كه علائم حيات اين گياه مشاهده شد گلدان را از مكان كم نور به جايي كه نور بيشتري دارند منتقل كنيد. سپس گلدان را آهسته و با حجم كم آب دهيد. به ياد داشته باشيد تا زماني كه شاخسار گياه شكل نگيريد گياه نيز اصولا توانايي جذب آب چنداني ندارد. در طي ماههاي فروردين و ارديبهشت كه شبها هنوز سرد است ممكن است گاهي در طي روز شاهد قطرات آب در انتهاي ساقهها باشيد و اين نشانه آبياري بيش از اندازه اين گياه و دماي پايين در طي شبهاي اين ماهها است. شبها گلدان گياه را به محيط گرمتري منتقل كنيد. زماني كه تمامي برگها ظاهر شدند و دماي شبها به بالاي 10 درجه سانتيگراد رسيد ، گياه شما با موفقيت زمستان را سپري كرده است. ميتوانيد گلدان آنرا با خيال راحت به فضاي باز منتقل كنيد و شاهد گلدهي بسيار خوب اين گياه در ماههاي پيش رو خواهيد بود.برخي از پرورش دهندگان با اتمام زمستانگذراني اين گياه ترجيح ميدهند قبل از شروع رشد مجدد خاك گلدان را نيز عوض كنند. آنها ابتدا گلدان محتوي اين گياه را به خوبي آب ميدهند تا تمامي ريشه به همراه خاك اطراف آن از گلدان درآيد و سپس آنان را داخل ظرفي از آب قرار ميدهند تا تمامي خاك موجود در اطراف ريشهها شسته شود. سپس اين گياه را كه اكنون ريشه اي برهنه دارد در گلداني جديد به همراه خاكي تازه و غني ميكارند و برنامه آبدهي تدريجي اين گياه را كه در قسمت بالا شرح داده شد شروع ميكنند. توجه كنيد كه بكارگيري حجم آب فراوان در ابتداي دستورالعمل شرح داده شده تنها به منظور بيرون آوردن ريشه گياه از گلدان قديمي است و در گلدان جديد عمل آبياري خيلي به تدريج و با حجم اندك آغاز ميشود. همچنين برخي از ديگر از پرورش دهندگان ترجيح ميدهند تا بعد از ظهور علائم رشد و رشد برگهاي جديد گلدان گياه را عوض ميكنند.
هرس: با فرارسيدن فصل زمستان اين گياه نياز به هرس دارد كه در قسمت زمستانگذراني به آن اشاره شد . همچنين در طي فصل رشد، بعد از پژمردن گل آنها را از بوته جدا كنيد تا گياه به گلدهي بيشتر ترغيب شود. برگهاي زرد و شاخههاي آسيب ديده را در طي فصل رشد از گياه جدا كنيد.
|